Hạn hán ở Panama và các cuộc tấn công vào tàu chở hàng di chuyển gần khu vực kênh đào Suez đang đe dọa đến chuỗi cung ứng hàng hóa khi mùa lễ hội đến gần.
Kênh đào Panama (Nguồn: Panama Canal Authority | Nitoda)
Sự gián đoạn đồng thời ở cả kênh đào Panama và Suez, hai hành lang quan trọng đối với thương mại toàn cầu, đang đe dọa chuỗi cung ứng toàn cầu trước dịp Giáng sinh.
Các chủ tàu và nhà nhập khẩu hàng hóa vừa qua đã cảnh báo rằng hạn hán ở Kênh đào Panama và một loạt các cuộc tấn công vào tàu chở hàng cách đó 11.500 km gần kênh đào Suez có nguy cơ hạn chế năng lực vận tải đường biển trước mùa lễ hội.
Ông Marco Forgione, Tổng giám đốc Viện Xuất khẩu và Thương mại Quốc tế, cơ quan đại diện cho các nhà nhập khẩu trên khắp Vương quốc Anh, cho biết: “Có những chuyến hàng sẽ không đến kịp với người tiêu dùng vào dịp Giáng sinh này”.
Ông Forgione cho biết, sau nhiều tháng bị “đứng hình” tại khu vực Kênh đào Panama, các thiết bị điện tử tiêu dùng như iPhone “có thể không sẵn sàng” để giao đúng hẹn, và các nhà nhập khẩu khác gặp khó khăn để có được đồ trang trí Giáng sinh kịp thời. Ông nói, nếu các cuộc tấn công gần kênh đào Suez liên quan đến chiến sự tại Yemen trở nên tồi tệ hơn, thì sự kết hợp giữa hai điều tồi tệ tại hai con kênh đào huyết mạch sẽ tạo thành “thảm họa”.
Theo tổ chức phân tích thương mại MDS Transmodal, trong quý 3 năm nay, hơn một nửa lượng vận chuyển hàng đóng container (theo khối lượng) giữa châu Á và Bắc Mỹ sẽ đi qua kênh đào Panama hoặc Suez.
Theo cơ quan quản lý kênh đào Panama, thì tháng 10 này là tháng khô hạn nhất ở khu vực Kênh đào Panama kể từ năm 1950, một phần do hiện tượng thời tiết El Niño đã ảnh hưởng đến nhiệt độ và lượng mưa trên toàn cầu. Chính quyền cảng đã giảm số lượng chuyến qua kênh, đến tháng 2 sẽ chỉ giới hạn ở 18 tàu mỗi ngày.
Ông Rolf Habben Jansen, CEO của Hapag-Lloyd (Đức), hãng tàu container lớn thứ năm thế giới, cho biết: “Hạn hán ở Kênh đào Panama là một mối lo ngại nghiêm trọng”.
Theo trang MarineTraffic, có 167 tàu đã được cho qua kênh Panama trong tuần đầu tiên của tháng 12 năm nay, so với con số 238 tàu vào năm ngoái. Theo cơ quan quản lý kênh đào, các tàu không đặt lượt trước phải chờ trung bình 12,2 ngày để vượt qua con kênh dài 50 dặm từ Thái Bình Dương đến Đại Tây Dương, trong đó một số tàu phải chờ đến hơn hai tuần.
Đối mặt với sự chậm trễ ngày càng tăng, Hapag-Lloyd và các hãng tàu khác đã buộc phải chuyển qua hành hải trên các tuyến đường dài hơn và tốn kém hơn, trong đó hãng tàu Đức tuyên bố chuyển hướng ít nhất 42 tàu từ tuyến qua Panama sang chạy băng qua kênh đào Suez để vận chuyển hàng hóa giữa châu Á và bờ đông Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, một loạt các cuộc tấn công bất ngờ vào các tàu biển từ lực lượng Houthi có trụ sở tại Yemen đã khiến ngành hàng hải toàn cầu quan ngại, mặc dù lực lượng Houthi cho biết họ chỉ nhắm mục tiêu vào các tàu có liên kết với Israel.
“Làm sao mà lực lượng này có thể nhận ra được biết ai thực sự là chủ tàu của những con tàu đi qua đấy?” một doanh nhân từ cơ quan thương mại châu Âu đặt vấn đề. “Họ hoàn toàn có thể nghĩ rằng: ‘À con tàu đó đang chở hàng đến Israel. Và chúng ta sẽ thử hạ nó xem.”
Ông nói thêm: “Kênh đào Panama đang bị hạn chế năng lực tiếp nhận. Nếu điều tương tự cũng xảy ra với Suez, làm thế nào bạn có được ngũ cốc [từ các nước trên khắp thế giới]? Đó là lúc giá vận chuyển bắt đầu tăng lên.”
Ông Habben Jensen cho biết hiện Hapag-Lloyd không có bất kỳ tàu nào có liên quan đến Israel đi qua khu vực bị ảnh hưởng. Nhưng ông nói thêm: “Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ tình hình tại đây [khu vực Biển Đỏ] và nếu cần, chúng tôi sẽ không ngần ngại chuyển tàu đi hướng khác”.
Ông bổ sung: “Nếu việc đưa tàu qua kênh đào Suez cũng trở nên khó khăn hơn, điều này có thể gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng trong vận chuyển hàng hóa”.
Đã có chỉ dấu đầu tiên về sự gián đoạn làm tăng chi phí vận chuyển hàng hóa, nhiều chủ tàu đã áp dụng phụ phí hàng trăm USD mỗi container đối với các nhà xuất khẩu vận chuyển hàng đi tuyến qua kênh đào Panama, do chi phí sử dụng kênh đào trong thời gian ngắn tăng lên tới hàng triệu USD mỗi chuyến tàu đi qua. Hapag-Lloyd tuần trước cũng đã công bố “phụ phí rủi ro chiến tranh” sắp tới lên tới 80 USD cho tất cả các chuyến hàng đến và đi từ Israel.
Theo MDS Transmodal, việc chuyển hải trình từ Panama sang Suez sẽ tăng thêm 5 ngày cho hành trình giữa New York và Thượng Hải đối với các tàu di chuyển với tốc độ 16 hải lý/giờ. Nếu có nhiều hãng tàu/chủ tàu tránh kênh đào Suez và đi vòng qua tuyến đường dài quanh Mũi Hảo Vọng của Châu Phi, thì hành trình của các tàu có thể kéo dài thêm sáu ngày.
Ông Forgione cho biết sự gián đoạn đã đưa ra những câu hỏi lớn hơn nữa về khả năng phục hồi của thương mại toàn cầu, đồng thời đề xuất xem xét các nguồn sản xuất thay thế và phương thức vận chuyển khác như vận tải hàng không.
“Chính phủ và các doanh nghiệp cần xem xét xây dựng các chuỗi cung ứng hàng hóa có khả năng phục hồi mạnh mẽ… Với mùa Giáng sinh này thì có thể là trễ mất rồi. [Nhưng] nếu không làm gì, tôi nghĩ sẽ là sẽ có [nguy cơ] xảy ra tình trạng thiếu hụt trong suốt năm tới.”
Xem thêm:
