Sau nhiều cân nhắc, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) đã chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1/2022. RCEP là hiệp định thương mại tự do (FTA) lớn nhất thế giới tính theo GDP, lớn hơn Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, EU, khối thương mại Mercosur ở Nam Mỹ và FTA Mỹ - Mexico - Canada gần đây.
RCEP là hiệp định đa phương đầu tiên bao gồm Trung Quốc, và là FTA đầu tiên giữa Trung Quốc và Nhật Bản cũng như Nhật Bản và Hàn Quốc. Cùng với đó, 15 nước tham gia RCEP chiếm tổng dân số gần 2,3 tỷ người (30,2% dân số thế giới), với tổng GDP là 28,5 nghìn tỷ USD vào năm 2020 (33,6% GDP thế giới).
Khối lượng thương mại RCEP đạt trên 10,7 nghìn tỷ USD, tương đương 30,3% thương mại toàn cầu, vào năm 2020. RCEP được thiết kế để xóa bỏ thuế quan đối với 91% hàng hóa và tiêu chuẩn hóa các quy tắc về đầu tư, sở hữu trí tuệ và thương mại điện tử cùng với các hoạt động thương mại khác. Hiệp định nhằm mục đích tạo ra một thị trường tích hợp với 15 quốc gia, giúp các sản phẩm và dịch vụ từ mỗi quốc gia này dễ dàng hơn trong khu vực này.
Bộ Thương mại Thái Lan ước tính, nước này có 39.366 mặt hàng sẽ được hưởng lợi từ việc giảm thuế (Hàn Quốc có 11.104 mặt hàng, Nhật Bản 8.216 mặt hàng, Trung Quốc 7.491 mặt hàng, New Zealand 6.866 mặt hàng và Úc 5.689 mặt hàng). Thái Lan có 29.891 mặt hàng sẽ được hưởng mức thuế bằng 0 ngay sau khi hiệp định được thực thi. Phần còn lại dự kiến sẽ giảm dần thuế quan về 0 trong vòng 10-20 năm tới.
Lợi ích rõ ràng
Vụ trưởng Vụ Đàm phán thương mại thuộc Bộ Thương mại Thái Lan - Auramon Supthaweethum - cho biết, lợi ích rõ ràng từ hiệp định đối với Thái Lan là xuất khẩu, chủ yếu liên quan đến cam kết từ Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc về việc giảm hoặc bãi bỏ việc thu thuế quan đối với các lô hàng Thái Lan bổ sung thay cho các lô hàng đã được cung cấp theo các FTA. Trung Quốc dự kiến sẽ mở cửa thị trường cho 653 mặt hàng của Thái Lan sau khi cam kết ban đầu với 33 mặt hàng, chẳng hạn như hạt tiêu, chế biến dứa, nước dừa, máy thu TV, styrene, phụ tùng ô tô và giấy.
Hàn Quốc cam kết giảm thuế hải quan đối với trái cây tươi, khô và đông lạnh từ Thái Lan, chẳng hạn như măng cụt và sầu riêng, từ mức hiện tại 8-45% xuống 0% trong vòng 10-15 năm, nước ép dứa từ 50% xuống 0% trong 10 năm và sản phẩm thủy sản từ 10-35% về 0% trong vòng 15 năm. Nhật Bản cam kết giảm thuế hải quan đối với các loại rau gia vị như cà chua, đậu, măng tây và bột tỏi từ 9-17% xuống 0% trong vòng 16 năm, dứa đông lạnh từ 23,8% xuống 0% trong vòng 16 năm, và cà phê rang từ 12% xuống 0% trong vòng 16 năm.
Trung Quốc dự kiến sẽ giảm thuế đối với dứa có hương liệu, nước ép dứa, nước dừa và cao su tổng hợp từ 7,5-15% xuống 0% trong vòng 20 năm, phụ tùng ô tô (thiết bị điện chiếu sáng hoặc tín hiệu và bộ điều chỉnh kính chắn gió), dây và cáp để đi dây, dây nịt sử dụng trên ô tô từ 10% đến 0% trong vòng 10 năm. RCEP cũng cung cấp nhiều khuyến khích hơn cho các doanh nghiệp tìm nguồn nguyên liệu từ trong khối, cho phép tính đầu vào từ các thành viên RCEP là hàm lượng giá trị khu vực khi được sản xuất tại một quốc gia thành viên RCEP. Điều này làm tăng cơ hội được chấp nhận theo quy tắc xuất xứ và mở rộng thương mại và đầu tư trong khu vực.
Các cơ hội cho thương mại dịch vụ và đầu tư vì các quy định của RCEP đã giảm bớt hoặc loại bỏ các biện pháp cản trở đầu tư trong lĩnh vực dịch vụ và phi dịch vụ, bao gồm thủ tục xin giấy phép và kiểm tra năng lực của các nhà cung cấp dịch vụ. Bộ Thương mại Thái Lan cho biết, việc tăng cường tính minh bạch và cắt giảm các quy định đầu tư không cần thiết sẽ cho phép các nhà đầu tư Thái Lan thành lập và đầu tư vào các nước thành viên nhanh chóng hơn. Các doanh nghiệp có cơ hội tốt hơn để đầu tư vào các lĩnh vực như xây dựng; các doanh nghiệp liên quan đến sức khỏe, phim ảnh và giải trí; kỹ thuật chỉnh sửa video và âm thanh; sản xuất phim hoạt hình; và bán lẻ. RCEP cũng có thể thu hút đầu tư nước ngoài vào Thái Lan trong các lĩnh vực đòi hỏi công nghệ mới và đổi mới, giúp nước này phát triển các ngành công nghiệp phù hợp với chính sách của chính phủ, chẳng hạn như R&D, bảo vệ môi trường, ICT, giáo dục và bảo trì các bộ phận của máy bay.
Tác động của doanh nghiệp nhỏ và vừa
Trung tâm Nghiên cứu thương mại quốc tế tại Phòng Thương mại Thái Lan, cảnh báo rằng, một khi RCEP có hiệu lực, Thái Lan có khả năng bị tràn ngập bởi các sản phẩm giá rẻ từ các nước thành viên, gây hại cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME ) và nông dân. Do đó, nhập siêu của Thái Lan sẽ tăng lên, đặc biệt là với Trung Quốc. Theo quan điểm này, mạng lưới đường sắt cao tốc Lào - Trung, bắt đầu hoạt động vào đầu tháng 12/2021 sẽ là nhân tố quan trọng thúc đẩy thâm hụt thương mại gia tăng dựa trên các sản phẩm rẻ hơn của Trung Quốc, đặc biệt là hàng nông sản như trái cây và rau quả.
Thương mại này có khả năng ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ và nông dân. Trung Quốc dự kiến sẽ sử dụng Viêng Chăn làm trung tâm phân phối và thương mại các sản phẩm nông nghiệp và công nghiệp sang Campuchia, Lào, Myanmar, Việt Nam và Thái Lan. Một số công ty Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào các đặc khu kinh tế xung quanh Viêng Chăn và dự kiến sẽ sử dụng các cảng của Việt Nam làm cửa ngõ xuất khẩu.
RCEP dường như ưu tiên thương mại và đầu tư giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc hơn và các doanh nghiệp từ các nước này sẽ tăng cường đầu tư vào ASEAN vào năm 2022. Trong 10 năm qua, các thị trường chính của Thái Lan trong RCEP là Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam, chiếm hơn 50% kim ngạch xuất khẩu, trong khi 60% nhập khẩu của Thái Lan đến từ Trung Quốc, Nhật Bản và Malaysia. Năm 2021, xuất khẩu của Thái Lan sang các thành viên RCEP là 144 tỷ USD và nhập khẩu là 170 tỷ USD, dẫn đến thâm hụt thương mại 25,5 tỷ USD.
Thương mại điện tử được kỳ vọng sẽ mở rộng, ngay cả khi một số nước ASEAN như Thái Lan vẫn đang trong giai đoạn đầu của lĩnh vực này. Ví dụ, Thái Lan vẫn thiếu các quy tắc và biện pháp để kiểm soát tiêu chuẩn sản phẩm. Điều này sẽ khiến Thái Lan thâm hụt thương mại cao hơn với Trung Quốc, vì hầu hết các sản phẩm bán trực tuyến đều thuộc về Trung Quốc.
Chính phủ Thái Lan cần nhanh chóng thông qua luật để kiểm soát các tiêu chuẩn sản phẩm được bán trực tuyến và điều chỉnh các nền tảng trực tuyến bán các sản phẩm không đạt tiêu chuẩn. Chính phủ Thái Lan và khu vực tư nhân cần tăng tốc kết nối dịch vụ hậu cần với các doanh nghiệp Trung Quốc và Lào để tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu của Thái Lan sang Trung Quốc. Chính quyền Thái Lan nên xem xét lại các cuộc đàm phán để thuê toàn bộ tàu chở hàng trên tuyến đường sắt cao tốc Lào - Trung để tăng xuất khẩu trái cây của Thái Lan sang Trung Quốc.
Nguồn: Bộ Công Thương
