Hối phiếu là gì?
Hối phiếu - Bill of exchange/Draft là một tờ mệnh lệnh đòi tiền vô điều kiện do người ký phát (Drawer) cho một người khác (Drawee) yêu cầu người này khi nhận tờ phiếu phải trả ngay, hoặc phải ký chấp nhận trả tiền ghi trên hối phiếu tại một ngày xác định trong tương lai cho một người nào đó hoặc theo lệnh của người này trả cho người khác hoặc trả cho người cầm tờ phiếu.
Hối phiếu được dùng trong các phương thức thanh toán L/C, Nhờ thu. Nếu thanh toán triết khấu tai ngân hàng hoặc lưu thông từ tay người này qua người khác trong thời gian nó còn hiệu lực.
Phân loại hối phiếu
* Căn cứ vào thời hạn thanh toán
– Hối phiếu trả tiền ngay (at sight bill or on demand bill)
Với loại hối phiếu này thì người trả tiền khi nhìn thấy nó bắt buộc phải trả ngay số tiền trên hối phiếu cho người thụ hưởng mà không được viện bất kì lí do gì để trì hoãn hoặc từ chối thanh toán nếu tờ hối phiếu đó được phát hành theo đúng các quy định của luật hối phiếu và không có bất kì lí do gì về đình chỉ thanh toán nó.
– Hối phiếu có kỳ hạn (usance bill, time bill)
Khi hối phiếu này được xuất trình, thì người trả tiền phải ký chấp nhận trả tiền trên hối phiếu đó. Việc trả tiền được thực hiện vào một ngày được xác định trong tương lai. Người ký phát có thể quy định thời hạn thanh toán hối phiếu theo 4 cách có thể xem xét:
- Thời hạn nhất định kể từ ngày ký phát hối phiếu
- Thời hạn nhất định kể từ ngày ký chấp nhận hối phiếu.
- Thời hạn nhất định kể từ ngày ký vận đơn.
- Ngày cụ thể trong tương lai.
* Căn cứ vào chứng từ kèm theo
– Hối phiếu trơn (clean bill)
Hối phiếu trơn là hối phiếu được phát hành để đòi tiền người phải trả tiền không có chứng từ hàng hóa đi kèm. Nó thường hay được sử dụng để thanh toán các khoản tiền phạt, tiền bồi thường, các khoản phí như phí bảo hiểm, phí vận tải...
– Hối phiếu kèm chứng từ (documentary bill)
Loại hối phiếu này được phát hành cho người nhập khẩu (người trả tiền) có kèm theo bộ chứng từ hàng hóa. Các chứng từ này phải đi liền không được tách rời nhau. Trong thanh toán mậu dịch quốc tế bao giờ cũng sử dụng hối phiếu.
- Hối phiếu kèm chứng từ trả tiền ngay – sight draft (D/P).
- Hối phiếu kèm chứng từ có chấp nhận – time draft (D/A).
* Căn cứ vào tính chuyển nhượng
- Hối phiếu đích danh (nominal bill)
Hối phiếu này ghi rõ tên người thụ hưởng, không kèm theo điều khoản trả theo lệnh nên không chuyển nhượng được.
- Hối phiếu vô danh (bearer bill)
Loại này không ghi tên người thụ hưởng mà chỉ ghi cụm từ "trả cho người cầm hối phiếu". Nên ai cầm nó thì là người được hưởng các quyền lợi của hối phiếu.
- Hối phiếu chuyển nhượng theo lệnh (order bill)
Là loại hối phiếu trả theo lệnh của người thụ hưởng, loại này được chuyển nhượng bằng cách ký chuyển nhượng ở mặt sau của hối phiếu (gọi là ký hậu chuyển nhượng).
“At … sight of this first B/E pay to the order of VIETCOMBANK the sum of…”
* Căn cứ vào người ký phát hối phiếu
- Hối phiếu thương mại (trade bill)
Loại này do người xuất khẩu lập để đòi tiền người nhập khẩu trong thanh toán hàng hóa xuất khẩu và các dịch vụ cung ứng liên quan.
- Hối phiếu ngân hàng (bank bill)
Loại hối phiếu này do ngân hàng ký phát ra lệnh cho ngân hàng đại lý (hay ngân hàng chi nhánh) của mình trả một số tiền nhất định cho người được hưởng số tiền ghi trên hối phiếu.
Các bên tham gia trong nghiệp vụ phát hành hối phiếu
(1) Người kí phát (Drawer): là người lập và kí phát hành hối phiếu
(2) Người bị kí phát (Drawee): là người có trách nhiệm thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu.
(3) Người chấp nhận (Acceptor): là người bị kí phát sau khi kí chấp nhận hối phiếu.
(4) Người thụ hưởng (Benificiary): là người sở hữu hợp pháp hối phiếu, do đó có quyền được nhận thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu.
(5) Người chuyển nhượng (Endorser hay assignor): là người chuyển quyền hưởng lợi hối phiếu cho người khác bằng cách trao tay hay bằng thủ tục kí hậu.
(6) Người bảo lãnh (Avaliseur) là bất cứ người nào kí tên vào hối phiếu ngoại trừ người kí phát và người bị kí phát.
Nội dung bắt buộc trên hối phiếu
(1) Tiêu đề hối phiếu: Phải có chữ “Hối phiếu” (Bill of Exchange) ghi trên mặt trước chứng từ
(2) Số tiền và loại tiền
(3) Người trả tiền hối phiếu: Họ tên và địa chỉ người trả tiền của hối phiếu phải được ghi rõ chi tiết, được ghi vào góc dưới bên trái của hối phiếu, tức là ghi vào chỗ chữ “To……………..” .
Trong phương thức thanh toán nhờ thu: người trả tiền hối phiếu là người nhập khẩu. Trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ: người trả tiền hối phiếu là ngân hàng mở L/C.
(4) Thời hạn thanh toán hối phiếu: có 2 dạng:
+ Trả tiền ngay: thì trên hối phiếu sẽ ghi là “trả ngay khi nhìn thấy bản thứ nhất (hai) của hối phiếu này” (at ……. Sight of this FIRST (SECOND) Bill of Exchange).
+ Trả tiền sau: có nhiều cách thỏa thuận:
* Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau khi nhìn thấy hối phiếu: (At…X.days….after sight of this……….)
* Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau ngày ký phát hối phiếu: (At ….X days…after signed of this……..)
* Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau ngày ký vận đơn: (At…..X days….after bill of lading date of this…..)
* Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau ngày giao hàng: (At…..X days…..after shipment date of this…….)
* Thanh toán tại 1 ngày cụ thể trong tương lai: (On……(date)…..of this……..)
(5) Địa điểm thanh toán thể hiện trên hối phiếu:
Nếu không có quy định khác, thì địa chỉ của người bị ký phát (người trả tiền) được xem là địa điểm thanh toán hối phiếu. Tuy nhiên, nếu trên hối phiếu quy định một địa điểm thanh toán khác, thì địa điểm này được xem là địa điểm thanh toán hối phiếu.
(6) Người được hưởng thụ hối phiếu:
Người hưởng lợi có thể là: Bản thân người ký phát hối phiếu, hoặc một người khác được người ký phát chỉ định, hoặc bất cứ ai được người hưởng lợi chuyển nhượng hối phiếu bằng thủ tục ký hậu hay trao tay.
Trong ngoại thương, các hối phiếu thường được ký phát cho người hưởng là ngân hàng phục vụ nhà xuất khẩu.
(7) Nơi và ngày phát hành hối phiếu:
Nơi lập hối phiếu: ở nước người phát hành hối phiếu (người xuất khẩu)
Ngày lập hối phiếu: không được sớm hơn ngày lập hóa đơn, không sớm hơn ngày mở L/C và nằm trong thời gian hiệu lực của L/C.
(8) Người ký phát hối phiếu:
Tên, địa chỉ và chữ ký của người ký phát là yếu tố bắt buộc phải thể hiện trên hối phiếu.
Chữ ký của người ký phát muốn có hiệu lực phải là chữ ký của người có đủ năng lực hành vi và năng lực pháp lý. Chữ ký phải được ghi ở góc dưới bên phải của tờ hối phiếu và người ký phát hối phiếu phải ký tên bằng chữ ký thông dụng trong giao dịch. Các chữ ký dưới dạng in, photocopy và đóng dấu…mà không phải viết tay đều không có giá trị pháp lý.
Hối phiếu được sử dụng phổ biến trong thanh toán xuất nhập khẩu và thường gắn với các hình thức thanh toán quốc tế như Ủy thác thu, L/C. Ngoài ra, hối phiếu còn được sử dụng như một công cụ lưu thông tín dụng khi nó được chiết khấu tại ngân hàng, hoặc khi nó có được lưu thông từ tay người này sang tay người khác trong thời gian nó còn hiệu lực như một thứ hàng hóa được mua bán trên thị trường tiền tệ.
